Sproloquio 2000

SANDRONE - Mudnés éd Mòdna! Mudnés dl'èlta, dla Bàsa e a mèza via, zemiàn scampê a l'influèinza, a-v salùt tótt quant in masa. I-v vést la nuvitê? A-m sun détt: Sandròun, a sam in dal Domélla, siamo nel 2000, té-n pô piò arivèr in caròza. Anch perchè, ormai, a-n s'cata piò un bus per parchegèr la màchina e, se un al vól arivèr puntuèl in cèinter, o al vin a óngia o a-s fa paracadutèr. E alóra, a-i-ho tòlt a nolagg' un reoplàn e a-m sun fat cazèr zò. Fat i còunt, a-i-ho spés méno che a lasèr la caròza soquànti ór in dal parcometro.

SGORGHIGUELO - Vè, popà, mo' a-t sambra un quèl da gnint al Domélla? T'sèint-et piò important? Mè, gnanch un pòch. E po' a gh è un quèl ch'a-n n'ho ancàrra capî. Dimàndi i dìsen che cun al Domélla l'è cambiê al sécol e a sam entrê in dal térz milénni, di èter i dìsen ch'a-n n'è véra gnint. A-n so piò che capèl màttrem in tèsta...

SANDRONE - Secànd mè, l'è stèda tótta 'na muntadùra per fèr 'na gran sbarachèda per dô vòlti adrê fila: l'ètr'an e po' anch st'an. E lasa ch'i dégghen! Piotòst, tè ch'ét gh'ér, Sgurghéghel, c'sa dit dal concerto éd l'ùltem dl'an?

SGORGHIGHUELO - Mè a-m sun divertî un bèl pòch. Sól pchê che, per via dal fradd a gh fóss dimàndi pisaróla e che quèlch bòun da gnint l'àbia cunfùs al Dòm per al Diùren. Sé qui dla Cumùna i avéssen pensê anch alle necessità idriche dla maràia, i avrévven psû tór da i sô amìgh dal Fèstival dl'Unitê chi bê cèso chi pèren dél cabèini eletorèl. A scumàtt ch'i-n gh i fèven gnanch paghèr...

SANDRONE - �t gh è ragiòun. Per l'ùltem dl'an in piàza, comunque, i m'han détt che al sendèch al vlìva ciamèr Gianni Morandi a cantèr "Si può dare di più" per cunvìnzer i mudnés a paghèr piò tasi. Ma sicóme Morandi al custèva tròp, l'è andèda a finìr che a-n s'n'è fat gnint. Ad ogni modo, anch cun l'aumèint éd l'aliquota comunale, Barbulèin al gh avrà dal bèl e dal bòun a paghèr i straordinàri ai spazèin ch'i han duvû pulìr piàza Granda ardótta a un aldamèr... Quall di cèso pùblich, infàti, l'è un probléma ch'al vól risòlt. Truvèr un pòst in centro storico per spand'r aqua l'è cóme vìnzer a l'Enalotto. E in chi pòch bar in dóve al cèso a-n n'è ménga satta cèva, bisègna tór al capucìno e la briòs. A va a finìr ch'a dvèinta 'na spésa anch fèr i sô bisègn. Ma insáma, c'sa aspètn-i i ministradór dla Cumùna? L'ex Diurno in piaza Mazini cus'al tin'n-i a fèr? Da salèr?

PULONIA - Cóme al sòlit, Sandròun, té sè sól critichèr. Ma i ministradór i gh han tant probléma. L'Usdèl nóv, per esèimpi, in d'al màtt-et?

SANDRONE - Lór, intànt, i l'han méss a Bazvèra... Bèl l'è bèl, grand l'è
grand, ma scòmed l'è scòmed...

SGORGHIGUELO - Ma per andèr a l'usdèl a-n gh srà Gigetto?

SANDRONE - Apùnt. Sperám ch'a-n faga la fin delle navette tra al centro storico e al parcagg' dl'ex Azienda che sicóme i fèven tanta bulàtta a girèr vódi, adèsa i él fan girèr gratis... E dal tràfich, mudnés, s'in gi-v? Tótt i an l'è éd qualla. Sèimper péz! E dir che ormai Huslèr al gh ha avû tótt al tèimp ch'l'ha vlû per fèr di sperimèint. L'ha arvultê i viê dal Parco cóme la fa la Pulonia quand la lèva i calzàtt ispuzlintê éd Sgurghèghel. E al séndech l'ha fat cóme l'alenadór dal Mòdna. L'ha cambiê dû o trî ascensór in giunta per vàdder se la squèdra la va méi.

SGORGHIGUELO - E va-la méi?

SANDRONE - Sè, cóme al Mòdna... Pensê che per migliorèr al tràfich l'ha ciamê un ch'l'éra ascensór a l'agricoltura in Provincia, un tècnich
insàmma... Ma alóra, a déggh, s'a gh vliva un ch'al gnéss da la tèra l'éra dimàndi méi Sgurghéghel, mê fiól, ch'l'è piò éd campàgna che n'ólem... Ma él nuvitê é-n n'én ménga finìdi: al séndech al s'ha impruméss che, al màsim al prémm d'avrìl, a gh'avrám i fìlibus nóv: al s'è sól descurdê éd dir éd che an...

PULONIA - Al prémm d'avrìl? Ch'a-n sia un pàss... Comunque, l'è l'istàss, perché i fil a làngh él strèd i gh én bèle da 'na móccia d'an e dòunca, mèl ch'la vaga, i pólen sèimper servìr per destànder la bughèda. O per imbandirèr la zitê per él fèst. Acsè a sè sparàmia. A sun sicùra che se Barbulèin al gh avéssa pensê prémma, a-n gh è dóbbi ch'l'avéssa chersû l'Ici e la tasa dal rósch...

SGORGHIGUELO - Cus'é-la l'Ici? L'imposta crescente sugli immobili?

SANDRONE - No, Ici a vól dir Intant Cumincê a Ingugnèr... Oh, vè, mudnés, i-v vést in piaza Sant'Agustèin cla culòuna ch'la pèr 'na vida cun di nám scrétt in zémma? S'a vlî ch'i gh scrévven anch al vòster nám, cun soquànt mélla franch i-v chéven la vóia. Acsé a psrî dir anch vuèter ch'a-i-avî contribuî a la custruziòun dla Porta di Gerri. La sra bèin 'na bèla sudisfaziòun!

SGORGHIGUELO - Bèla sudisfaziòun per 'na zanglèda cumpàgna!

SANDRONE - Mè, piotòst, a-i-avrév fat in n'ètra manéra a catèr i sòld per Gerri. I-v vést al sbrislamèint di merciapê éd largo Garibaldi, vièl
Berengàri e San Biès? Beh, mè a vindìva i rutàm a quèlch museo: un giaròun, zinch bòun da méll; dû, nóv mélla cun al scòunt, 'na préda dés mélla franch... E via discorrendo. Acsè, a fèva sò la pélla e a gnìva anch incontro al popolo. Perchè dòp, purtê via i rutàm, quand a piuvìva, in dél busi ch'a gh restèva a se gh psìva anch fèr al bagn. Comunque, a propòsit éd pòrti, a srév méi ch'i penséssen a qualla éd San Catèld, ch'l'è ancàrra puntalèda da quand l'ha tirê al taramòt. Va bèin che i inquilèin i-n s'lamèinten brisa, ma c'sa spètni a tachèr i lavór al zimitéri? Ministradór dèv 'na mòsa, perchè qual l'è l'è un pòst in dóve, prémma o dòp, a gh duvî andèr a stèr anca vuèter.

SGORGHIGUELO - Popà, mè a-t déggh che sé al séndech al s'vól fèr arcurdèr, a-n gh ha ménga bisègn éd costruìr la pòrta éd Gerri. Va là che un séndech acsè i s'l'arcurdaràn l'istàss per un bèl po' d'an... Perchè, per esèimpi, l'ha costruî la strèda panoramica ch'la va al casèl per Milàn...

SANDRONE - Perchè panoramica?

SGORGHIGUELO - Per fèr vàdder méi ai furastér al panorama éd Grand Emilia... E po' l'ha inventê anch él biciclàtti lètrichi...

SANDRONE - L'è stê un sperimèint dla Comùna per incrementèr il trasporto cològico. I han dê dél biciclàtti lètrichi a soquànt mudnés perché i andéssen sò e zò per Mòdna sèinza inquinèr cun i fómm éd scàregh. Sól che finî l'esperimèint, égli én sparìdi da la circolaziòun e tótt i séguiten a sgugnèr cóme prémma. E acsè, i fan la stassa fadìga ch'a-s fa sul cavalcavìa éd la Crusàtta, in dóve, adèsa ch'i l'han slarghê, a se gh sta cóme in trî in 'na scrana...

PULONIA - Sè, però, nuèter ónna éd cal ciclo lè a la psìven anch cumprèr, acsè mè a la druvèva per andèr a fèr la spésa.

SANDRONE - Vè, Pulonia, bèda che per tè a srév méi un sidecàr...

PULONIA - Mè, invéci, a la duvrèva anch per gnir a Mòdna, a la dmanga, a séder in cal bèl cafè concerto ch'i én adrê a fèr chè sàtta al pòrtegh éd piàza.

SANDRONE - A-n t'màttret di pensér, perché éd sicùr al cafè ch'i vindràn lè, in Brasìl i l'han ancàrra da semnèr... Piotòst, Pulònia, dat mo' da fèr, che adèsa l'è arivê al mumèint dél dann. In dal còrp di vigil urbàn ormài i én quèsi piò él dann che i amm. I l'han fat perchè 'na multa dèda cun al sorìs la s'ingógna mèi.

SGORGHIGUELO - Straza éd n'ingugnèda! Sèt milièrd éd mult in dal nuvantanóv! I vìgil i avràn lavurê anch éd nòt...

SANDRONE - Mo' a-n n'è ménga sól mérit dél gafi. A pugèr la tasa féssa di s'santa mélla ch'i màtten satta i tergicristàl per argiulìr al bilanc' dla Cumùna a gh ha dê 'na man anch i filibustér dl'Azienda, per éser pròpia sicùr d'a-n sé scurdèr nisùn... E pér furtùna ch'i n'én brisa a percentuèl, altrimèinti, in un an, i-s cazaréven tótt in bulàtta dura... Zemiàn, e a propòsit éd dann, i-v sintî l'ultma? A-n pasarà dimàndi tèimp che in via Farini a vedrám gnir fóra da l'Académia i cadàtt a brazàtt dél cadàtti. Oh, mènga per éser maliziós, ma a la nòt a gh dév gnir 'na bèla cunfusiòun in camerata... Comunque, ch'a sia gnû al mumèint dél dann a l'ha decìs anch al séndech ch'l'ha vlû cóme rezdóra generèl dla Cumùna pròpia 'na danna...

PULONIA - Sandròun, ét gh è pròpia ragiòun. Quèsi quèsi, a vagh a fèr dmanda anca mè per andèr in di suldê cun la stanèla grigioverde. A-i-ho vést él divìs éd Rocco Balocco ch'égli én un amór. �l gh n'han piò d'ónna, qualla da passeggio, qualla da mattino e qualla da sira. L'éra óra che nuètri dann a tuléssen in man la situaziòun. Sandròun, a tal déggh subétt. St'an a vói pròpia mattr'm in pèra. A tóggh al telefonèin celulèr anca mè, cóme él gh han tótti cal petlòuni dél mê amìghi paltadóri, chégli én dimàndi preocupèdi perchè s'i sèren la Manifatùra é-n san piò in dóve andèr a sbraghirèr. E po' a vói anch la vasca per l'idromassaggio ch'la fa acsè bèin a la celulìte...

SANDRONE - Vè, Pulònia, ch'la vaga per al telefonino, che ormai al sambra indispensàbil anch a chi a-n gh ha gnanch i òc' per piànzer, ma per la vasca a psam pròpia fèr sèinza. Drê a cà a gh è al fòs e la batta dal séss. L'è sé ch'a-t vin la pèla bèla léssa...

SGORGHIGUELO - Guèrda che la mama l'ha gh ha ragiòun. Bisogna stare al passo coi tempi. Mè, pèr esèimpi, a vói fèrem fèr un tatuag'...

SANDRONE - Sé té-n la piant éd dir dél caiunèd a-t tatuag' mè un smaflòun in dla ghégna. E per éser ancàrra piò modéren a-t matt anch l'anèla al nès, cóme a-i-ho fat cun al tòr in dla stala.

PULONIA - Sandròun, t'é indrê cóme la cavva éd la vaca. A Ramma, sè vè, i han capî che él dann bisàgna valorizèrli. A Mòdna, é-t vést?, i gh han mandê 'na prefetàssa...

SGORGHIGUELO - Pòvra Italia...

PULONIA - Ma a-n t'va mai bèin pròpia gnint...

SGORGHIGUELO - Stavòlta, invéci, la-m va bèin, ma l'è la prefetàssa ch'la-s ciàma Italia. E alóra, a déggh pòvra Italia, perchè cun tótt i probléma ch'a gh è a Mòdna, la gh avrà al sô bèl da fèr...

SANDRONE - Per adès, l'ha tachê bèin. I m'han détt che a la Brusèda, mo' sè, in dóve a gh è al lavoro nero, l'ha dê 'na bèla srazèda. E speràm ch'la sèguita, perchè a gh n'è un gran bisègn. A-n s'pól brisa, éd sira, avér al pitto pitto a parchegèr la màchina in Piàza d'�rem. Intànt, comunque, l'ha méss fuori legge tótt i zógh éd chèrt in di bar e anch él tómboli...

PULONIA - �t di bèin tè, Sandròun, mo' s'i-m tìren viala tómbola dal
giuvidè sira in polisportìva a sun ruvinèda. In dla vétta a m'è armès pòchi sudisfaziòun, quèlch cinquina e "Vivere" in tivi. E-m vóln-i pròpia tór al pan d'in bàcca? Comunque, turnànd al ragiunamèint dél dann, a vliva dir che qualla dla Mara Bernardini l'è stèda pròpia 'na bèla scélta. Mè a l'ho cgnusùda quand l'éra la rezdóra dl'Azienda...

SANDRONE - Sperám ch'la sia bòuna éd fèr andèr piò svélt i impieghê dla Cumùna, perchè cun i fìlibus la-n gh la ménga tant cavèda...

PULONIA - A sun sicùra ch'la gh la chèva. Intant, l'ha bèle urdnê di fìlibus nóv...

SGORGHIGUELO - Ma i fìlibus a-n gh i avìven già vint an fa? Sperám ch'i-n sién sèimper qui...

SANDRONE - Stavòlta t'én gh è ménga tótti i tòrt. I èter i fan i colegamèint veloci e nuèter, cun la scusa dla cologìa, andám a l'indrê. A riciclám i fìlibus, a tirám Gigetto fóra da la naftalìna spindànd un sach éd sòld e sbragànd él scatli a tótt i mudnés... A gh manca sól ch'a turnàmm-a a druvèr i tramvài chi gh éren quand a-i-éra zóven mè. Comunque, ai ministradór éd la zitê a va sèimper al nòster salùt e l'avgórri éd bòun lavór, in particolar ai camarànt nóv, che stavòlta i én dimàndi. Sè, perchè da l'ètr'an a gh è di nóv inquilèin in Prefetùra, in Questùra, Acadèmia... Al séndech, invece, l'è sèimper quall. L'è stê soquànt dè a Ramma per la revisiòun e po' i l'han riciclê. Lelò, da cla scrana lè, a-n al des'ciòlda nisùn...

SGORGHIGUELO - Ma st'an a-n gh è él nóvi eleziòun?

SANDRONE - Gabiàn, ma cum'a fè-t a éser acsè ignorànt? St'an a-s vóta per le regionali, ménga per le ministrative o le politiche.

SGORGHIGUELO - Perchè, gh è diferèinza? A-n mandám sèimper sò dla gèint che cun i nòster sòld la fa i sô interèsi? E po' i én sèimper qui. A pèr ch'i vègnen sól da la campàgna. A gh'éra già al garòfen, l'ulìv, la quérza e i cespólli, adèsa i gh han zuntê al zerfói e po' anch al sumèr. Cóme s'a-n gh in fóssa ménga abàsta. A propòsit, quand a-s vóta st'an?

SANDRONE - A-s vóta al sàddes d'avrìl, ch'l'è la domenica delle palme. Acsè la gèint la s'arcorda méi éd vutèr per l'olivo.

SGORGHIGUELO - Vè, popà, a-m làse-t descàrrer un pòch anca mè? A vói dir ai mê amigh sportìv, che anch st'an a la-m ciapèda in dal bisachèin. Sè, perché s'a-s trata dla Feràri, anch stavòlta a i avám duvû murìr cóme di can arabî. Sperám che Barichèlo al gh ava piò d'ósta éd Schumachèr. 'Na dmanda, però, a la vói fèr a Monteprezemolo. Sulle rosse di Maranello, dòp tant tognàro èd estracomunitàri, ch'a-n s'pòsa mai vàdder un italiàn? Tant, per quall che finóra i han fat tótt sti furastér... E dal Mòdna c'sa in gi-v? Tótt i an a pèr ch'la-m pasa e invece a stagh péz. A-m despiès per Muntagnàn, ma a sun sèimper piò cunvìnt che al Braglia al farév méi a tirèr sò un bèl condoménni. La tèra la gh è, i sòld al gh i ha, i muradór anch. A bastarév che a tótt i zugadór al gh mitéssa in man 'na cazóla e un paról. Forse, i srévven piò brèv a fèr di mur che di gol. S'a fóssa in dal presidèint zal e blò a gh avrév bèle la soluziòun in saca. I zugadór a i rutamarév tótt cóme adès a-s fa cun él màchini e i telefonèin. Se no a i purtarév in piàza d'�rem. A-n gh è al mercatino dl'antiquariato? Bèh, piò antiquariato che la squédra dal Mòdna in d'a vli-v catèr-el? Cóme vliv ch'a-s faga a vìnzer cun di zugadór Affatigati e Bizzarri? E l'ùltem ch'i han cumprê? Adiritùra, a-s ciàma Lemme, Lemme, Lemme... Mudnés, dèm a mèint, piotòst, zughê su Internèt. A-m sun già coleghê on-line, e adèsa, anca mè a gh ho al mê sit...

SANDRONE - Pian, vè, al sit l'è mio e al sra tô sól a Sandrone morto.

SGORGHIGUELO - Popà, mè a-i-ho pruvê a navighèr, ma dòp zinch minùt a m'è gnû al mèl éd mèr...

SANDRONE - E c'sa vlìv-et vàdder in Internèt, melnàtt té-n n'é èter. A
scumàtt ch'ét vliv vàdder un éd chi lunàri che a guardèri a vin la pèla
d'òca anch in dal més d'agàst....

SGORGHIGUELO - Cuma fè-t a savérel? Alòra, éd nascòst da la mama, t-i guèrd anca tè. A mè a-m piès qui éd dla Ferilli e dla Barale. A i vói cumprèr per màttri in dla stala. A sun cunvìnt che a guardèri, la Nina e la Mora, él nòstri vach, él-s màtten a fèr dimàndi piò lat e anch al tòr al fa méi al sô dvér...

PULONIA - A v'ho sintî, dû spurcaciòun ch'a-n sî èter. Adèsa a capéss perché tè, Sandròun, a la mateina, té-n té vô mai alvèr da lèt e tè, Sgurghéghel, èt gh è dû calamèr satta i òc' chi pèren 'na córga éd marusticàn. Durmî a la nòt, èter che stèr alvê a navighèr su Internèt. Perchè, se no, s'l'a-m prélla, un lunàri al fagh anca mè...

SANDRONE - Per l'amór éd Dio, perchè se cun qui dla Ferilli e dla Barale a gh è chès che él vachi égli ardàppien la produziòun, cun al tô a-s gh férma éd sicùr al lat... Comunque, mudnés, fê a mód. Tràfich o brisa trafich, a vedrî che a Mòdna, prémma o dòp, i probléma i-s risòlven. Intànt, ministradòr, a-v dagh un cunsélli. Per l'ùltem éd l'an, ardusî i mudnés al Parco Ferrari e brisa in piaza Granda. La maràia la sta piò frasca e l'a-n distùrba nisùn. E s'la vól spand'r aqua, la vanza éd fèrla coùntra i lèoun dal Dòm. Mudnés, s'a gh avrî vétta a campèr, a vedrî che al pòst éd cla sgavàtta insgumbièda dal cavalcavìa dla Nonantolàna i in faràn un nóv. Per intànt, al rèsta acsè e i én bèle adrê a ruvinèr anch quall éd la Crusàtta. I carrozzai, contenti, ringraziano.

PULONIA - Bèli ragazóli, stê mo' a sintìr. Gudìv la vétta, spusèv e fê di
fiô. Sèinza esagerèr, a m'arcmànd, ma fèn, se no al pòst di asélli i gh fan tant ricòver per anziàn.

SGORGHIGUELO - Ragaz, a-v salùt anca mè. Fê a mód! Andê a balèr al sàbet, ma guidê adèsi. E se a-i-avi bisègn éd scaldèrev un pòch, andê a lambrósch, ma cun manéra. L'è bòun, al casta pòch e a-n fa ménga mèl. A-n s'andrà brisa in estasi, mo' a-s pól imbarchèr l'istass. E a pròposit... A m'arcmànd: gnî tótt in masa, lunedè sira, al Mac Due, per al Gran Vegliòun Mascherê dal Sandròun. La sra 'na festa in grande stile, cóme quilli éd 'na vòlta.

SANDRONE - E adèsa l'è pròpia gnû al mumèint di salùt. Zemiàn, stê alégher, fê cóme Luciano, cantê, ciapê di sòld e stê in mèz a dél bèli dann. E a la basóra, andê in ceintèr a fèr dû pas. L'è bèl sintìr parlèr in dialàtt, ch'l'è la piò bèla lèngua dal mand, e vaddèr dél faci da galantàm. E per via éd la porta éd Gerri, a-n v'tulidi di pensér. A vêdrî che prémma o dòp quelchidùn, cla porta lè, a-s decìd a srèrla 'na vòlta per sèimper. E arvàdres a str'ètr'an, ch'i dìsen ch'al sra dabòun l'ùltem dal sécol. Intànt, pensê a stèr bèin in dal Domélla, ch'l'è bisestìl. Srà-la dura? Sperám éd no, anch perchè l'è l'an dal Giubileo e a vedrî che San Zemiàn al s'darà 'na man. E s'la dév andèr mèl, ch'la vaga sèimper acsè. Per quindi, a m'arcmànd, stê ancàrra de piò atachê a cla piòpa, èlta e slanzèda, piantèda in dl'umbréghel éd Mòdna, ch'la s'ciàma Ghirlandèina.